Een tijdje terug was op Twitter een bericht over Dick, een man die gestorven was aan kanker. De man uit de gemeente De Ronde Venen had zelf een rouwadvertentie geplaatst in de lokale krant de Nieuwe Meerbode waarin hij vanuit zijn graf z’n vrienden bekritiseerde. Ze lieten hem barsten op het moment dat hij hun steun juist het hardst nodig had. In de advertentie gaf hij zijn nabestaanden er even goed van langs: “Bij mijn feestjes waren jullie er wel, maar tijdens mijn ziekte was er (bijna) niemand.” Het bericht ging viral en iedereen vond het vreselijk voor de man.

Zoon Dennis

Tot zijn zoon Dennis van zich liet horen. Die vertelde dat “Eenzame Dick” een ontzettende narcist was die juist helemaal geen vrienden had en al helemaal nooit feestjes gaf. “Dick heeft bij leven helaas nooit willen inzien hoeveel schade hij berokkend heeft bij eenieder die goedwillend was. Alles en iedereen heeft voor de man klaar gestaan, maar nooit was het goed of goed genoeg,” schrijft zijn zoon over Dick.

Dit is nu typisch een voorbeeld van deze tijd als je het mij vraagt. Iedereen kan publiceren wat hij of zij wil. Het bericht van Dick stond dan oorspronkelijk in de nieuwe Meerbode van Ronde Venen maar met een paar simpele handelingen staat het op internet. Anderen lezen dat en hebben daar meteen een idee of een mening over. Die mening is dan vaak gebaseerd op een deel van het verhaal. 

Brok in je keel

Bij het lezen van de advertentie van Dick zelf krijg je een brok in je keel. Je wenst niemand toe dat hij of zij in eenzaamheid sterft. Maar als je dan die tweede advertentie leest voel je je bekocht, bijna boos, door de eerste. Het is daarom zo belangrijk om altijd twee kanten van het verhaal te horen voor je je mening vormt.  

Filmpjes, ook zoiets. Tegenwoordig wordt van alles gefilmd door de smartphones die iedereen in zijn bezit heeft. Arrestaties van iemand door de politie, vechtpartijtjes tussen jongeren, alles komt op internet. Ook ik word misselijk van de beelden als ik ze zie. Agenten die voor mijn gevoel veel te hard tekeer gaan of een groep jongens die met z’n allen iemand in een hoek drukken en uitschelden, slaan en schoppen: het maakt me woest. Maar in de eerste plaats gebeurt dat al jaren. In mijn jeugd heb ik ook wel eens jongens opgejaagd zien worden door een groep. Ik ben zélf ook wel eens opgejaagd. Het verschil met nu is alleen dat er vroeger geen filmpjes van gemaakt werden. In de tweede plaats: als je zo’n filmpje ziet is dat vaak maar een deel van de waarheid. Hoe moeilijk ook: tot je het hele plaatje weet en alle feiten kent kun je maar beter niet oordelen op basis van alleen beelden.

Bestookt met informatie

We leven in een mediamaatschappij. Van alle kanten word je continu bestookt met informatie. Je zou denken dat het daardoor steeds makkelijker wordt om je mening te vormen maar juist het tegendeel is waar. Degene die informatie tot zich neemt moet eigenlijk actief op zoek gaan: ‘Klopt het wat ik lees? Klopt het wat ik denk te zien?’ Dat is lang niet altijd mogelijk en als het wel mogelijk is doet lang niet iedereen dat. Het gevaar schuilt ‘m erin dat als mensen bevestigd worden in hun eigen mening, ze het vaak allang goed vinden. Het is makkelijk oordelen als je van iets maar de helft weet.

Het verbaast mij nog altijd hoezeer het coronavirus alles, echt ál het andere nieuws naar de achtergrond drukt. Ongelooflijk hoe corona wereldwijd huishoudt. Ik moet echt graven in mijn geheugen om weer bij iets te komen dat ons land collectief in de greep hield voor corona toesloeg. Ik kwam uit bij die “Briefbomber”. Heeft iemand ooit nog iets gehoord van die Briefbomber? Geef maar toe: u moest ook even nadenken wie het ook alweer was.

In de donkere maanden van 2019 tot in februari 2020 was Nederland in de ban van iemand die een businessmodel zag in het afpersen van bedrijven door ze brieven te sturen. In die brieven zat een soort van ontstekingsmechanisme. Als de brief geopend werd bestond de kans dat ie zou ontploffen. Allerlei soorten bedrijven kregen die poststukken opgestuurd: een bank, een makelaarskantoor, een hotel en een autobedrijf. Die bedrijven zitten kris kras door het hele land: van Utrecht tot Rotterdam, van Maastricht tot Amsterdam. Voorbeelden van getroffen bedrijven zijn ABN Amro en ING, het Okura Hotel in Amsterdam, een tankstation van Shell en Van Mossel, een autobedrijf uit Rotterdam. Justitie loofde half februari 2020 nog een beloning van 15 duizend euro uit voor de gouden tip die zou leiden naar de Briefbomber, een gigantisch bedrag voor een misdrijf dat nog geen levens had gekost. Maar de maatschappelijke onrust was dan ook enorm in die tijd. Niet alleen bij de genoemde bedrijven was het onrustig, ook in de postsorteercentra door het hele land heerste alarmfase 1. Zo’n brief zal maar in je gezicht ontploffen…

Bombrieven voor Bitcoins 

Het motief van de Briefbomber is inmiddels bekend: de afperser wilde bitcoins. Om wat voor bedrag in bitcoins het ging, wilde de politie destijds niet zeggen. Wel is bekend dat de hoogte van het bedrag niet voor alle bedrijven hetzelfde was.

Misschien heeft het wel met de vrije val van die cryptomunt te maken dat de Briefbomber niets meer van zich laat horen. Toen half maart de coronacrisis om zich heen greep daalde de koers van de bitcoin gigantisch. Het zou best kunnen dat de Briefbomber nu het nut van die bitcoin-afpersingen niet meer voor zich ziet met zo’n lage koers.

Hij lijkt zich in ieder geval koest te houden. Het laatste nieuwtje wat over deze persoon naar buiten is gebracht is dat in de bombrieven een papieren zakje met aanzicht van Delft zat. Die zakjes zijn door het hele land te koop in allerlei soorten souvenirswinkels, niet alleen in Delft, dus het is allerminst zeker dat de Briefbomber uit die stad komt.

Slachtoffer corona

Zullen we ooit nog te weten komen wie er achter die bombrieven zat? Ik zit te denken: misschien is de dader wel slachtoffer geworden van het corona-virus. Misschien ligt ‘ie nu wel op een Intensive Care-afdeling, omringd door mensen die vechten voor zijn leven. Als scenario voor een film zou dit afgekeurd worden als te ongeloofwaardig, dus het zou best nog eens waar kunnen zijn…

Het zal nog geen tien jaar geleden zijn geweest dat ik daar zat, in een huis in Maartensdijk, ongeveer tien kilometer ten zuiden van mijn woonplaats Hilversum. Tegenover me zat René Graafsma, de man die samen met Eric Smit, mede-oprichter van de site Follow The Money (FTM), een boek had geschreven over de woekerpolis. Ik wilde meer weten van die “woekerpolisaffaire”, “waarschijnlijk het grootste financiële schandaal uit de Nederlandse geschiedenis” staat nu te lezen op FTM. Miljoenen burgers werden jarenlang door (levens)verzekeraars verleid om beleggingsverzekeringen te nemen waar ze feitelijk helemaal niets aan hadden. Sinds 2006 staan die bekend als woekerpolissen. René was erg thuis in de materie van dat soort verzekeringen omdat hij ze zelf had verkocht! Maar hij was tot inkeer gekomen en vond het nu een schande dat heel veel huishoudens opgescheept zaten met die polissen die alleen maar geld kostten en niets opleverden. Terwijl René praatte over zijn plannen over een rechtszaak tegen verzekeraars zoals Nationale Nederlanden en ING kwam er een meisje binnen via de achterdeur. Dat was zijn dochter Dascha, een meisje zoals alle meisjes van een jaar of tien, elf. Leuk, spontaan, verlegen knikkend naar het bezoek, naar mij. 

Ik kon toen niet vermoeden dat zij later in alle media zou opduiken als het “meisje van de trein”.

In 2015 voltrok zich een drama. Na een avond uit te zijn geweest in Hilversum belandde Dascha Graafsma, 16 jaar slechts, onder een trein bij Hollandsche Rading, op een steenworp afstand van haar huis. Ze was dood. Dascha Graafsma zat op dezelfde middelbare school als mijn kinderen. Het was verschrikkelijk.

De politie liet vrij snel weten dat het zelfmoord was. Voor vader René een onverteerbare conclusie: zijn dochter was altijd een vrolijke meid geweest. Niets wees er volgens hem op dat zij zelfmoord wilde plegen. Hij dacht eerder dat er iemand in een uitgaansgelegenheid in Hilversum misschien iets in haar drankje had gedaan. Dascha was helemaal van Hilversum naar Hollandsche Rading gelopen. Waarom zou ze dat doen? Team Dascha Onderzoek (TDO) werd opgericht en pleitte voor meer onderzoek naar de dood van Dascha. Om dit af te dwingen heeft René zelfs eens het politiebureau van Hilversum bezet.   

Meer onderzoek is er gekomen. En er kwamen excuses van het Openbaar Ministerie en de politie: er werd in die eerste communicatie te stellig gezegd dat Dascha zelfmoord had gepleegd. Het was een overwinning voor de familie maar niet genoeg: ze wilden weten of hun dochter het slachtoffer was geweest van een misdrijf? Vorige week kwamen de resultaten van dat onderzoek -en van het “second opinion”- naar buiten: men weet niet wat er in de laatste uren van het leven van Dascha Graafsma is gebeurd, maar er zijn geen aanwijzingen dat Dascha door een misdrijf om het leven is gekomen. Forensische experts van een andere politie-eenheid dan het eerste komen tot de conclusie dat hier sprake is geweest van een tragisch ongeluk. 

Ik gun het hem zo, maar waarschijnlijk vindt René Graafsma geen rust in deze conclusie. Via Facebook heeft TDO al laten weten teleurgesteld te zijn. Ondertussen linken complotdenkers op internet de dood van Dascha aan de strijd van René tegen de woekerpolis. Alsof de verzekeraars de opdracht hebben gegeven een kind van zestien te vermoorden om René een lesje te leren… Drama op drama op drama. Je wordt er misselijk van.